راز و رمزهای «سلام» - (گام سوم)

 

 

تا کنون گفته شد که روایات مربوط به این باب در دو قسم کلی، قابل تقسیم اند. در پست قبل نگاهی به دسته اول انداختیم، و در این پست قصد داریم در حد مقدور به دسته دوم اشاراتی کنیم:

 

مقالات قبلی:

مقدمه

گام اول: روایاتی در باب سلام

گام دوم: سلام و ارتباطات معنوی جامعه انسانی

 ====================================================================================

 

 

 

حقیقت باطنی «سلام»

 

 

مطلب اول: معنای سلام:

1. سلام به معنای سلامت و دوری انسان از آفت، گزند، بلا و مصیبت است.

 

2. اگر بپذیریم انسان ـ مسامحتا ـ دارای سه بعد است، پس می شود سلام را نیز مبتنی بر آن ابعاد چنین معنا کرد:
   • سلامت جسمانی: به معنای دور بودن از گزندها و بلاهای جسمی. «یا نارُ کُونی‏ بَرْداً وَ سَلاماً» (انبیا/ 69)
   • سلامت نفسانی: دوری انسان از کجی های خلقی و رفتاری. «وَ إِذا خاطَبَهُمُ الْجاهِلُونَ قالُوا سَلاماً» (فرقان/63)
   • سلامت قلبی: دوری انسان از آفات قلبی و رسیدن به مقام «قلب سلیم». ( توضیحات بیشتر در ادامه خواهد آمد.)

 

3. انسان در بهشت از هر سه بعد «سلام» بهره می­برد: «ادْخُلُوها بِسَلامٍ آمِنینَ» (حجر/ 46)

 

 

مطلب دوم: مراتب سلام:

1. سلام دارای سه مرتبه است:
   • سلام مومنین؛ «فَإذَا دَخَلْتُم بُیُوتَا فَسَلِّمُوا عَلَى أنْفُسِکُم» (نور/61)
   • سلام ملائکه؛ «الْمَلَئکَةُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلَامٌ عَلَیْکُمُ» (نحل/32)
   • سلام الهی؛ «سَلامٌ قَوْلاً مِنْ رَبٍّ رَحیمٍ» (یس/58)

 

2. مبدأ و منشأ حقیقی سلام، از آن خداوند است، و مومنین و ملائکه در واقع واسطه­هایی برای توسعه سلام الهی در عالم هستند.

  

مطلب سوم: عوالم سلام الهی:

1. «سلام الهی» سه عالم دارد: دنیایی، برزخی، اخروی (بهشتی). « وَ السَّلامُ عَلَیَّیَوْمَ وُلِدْتُ وَ یَوْمَ أَمُوتُ وَ یَوْمَ أُبْعَثُ حَیًّا» (مریم / 33)

 

2. سلام خداوند مانند همه فیوضات او به طور یکسان بر عالم تابیده می­شود. اما هر کس به اندازه ظرف خویش از آن بهره می­برد. «أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسالَتْ أَوْدِیَةٌ بِقَدَرِها» (رعد/17)، بنابراین:

الف: برخی اصلا نمی­توانند از این فیض بهره ببرند. «فَإِنَّ سَلَامَ اللَّهِ لَا یَنَالُ الظَّالِمِین»

ب: برخی فقط در یکی از عوامل از آن بهره می­برند. «وَ سَلامٌ عَلَى الْمُرْسَلینَ» (صافات/181)

ج: برخی نیز در همه عوالم از این «سلام الهی» بهره­مند می­شوند. «سَلامٌ عَلى‏ نُوحٍ فِی الْعالَمینَ.  (صافات/79)

 

 

مطلب چهارم: سلام اسمی از اسماء الهی:

1. اسماء الهی نقش عمده­ای در عالم دارند، و هر اسمی شأنی از شوؤن عالم را تدبیر می­کند.

مثال: اسم رازق عهده­دار رزق موجودات، اسم خالق عهده­دار خلقت، اسم رحمن عهده­دار توسعه رحمت، و اسم جمال عهده دار توسعه زیبایی در عالم است. (سخن در مورد چگونگی و چیستی اسماء الهی را در آینده­ای نا معلوم پی­خواهم گرفت!)

 

2. سلام نیز اسمی از اسماء الهی است، و عهده­دار توسعه «سلام الهی» بر بندگان در تمامی عوالم است. «الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزیزُ الْجَبَّار» (حشر/23)

 

3. برای درک اسم سلام الهی باید از گناه و ظلمات دوری کرد.  زیرا گناه مانع استفاده از نور سلام خواهند شد. «فَإِنَّ سَلَامَ اللَّهِ لَا یَنَالُ الظَّالِمِین»

 

4. بهشت برین سراسر تحت تجلیات اسم «سلام الهی» خواهد بود، و تمام روابط و شؤون انسانی را مدیریت خواهد کرد، و لذا:
   • نام بهشت «دار السلام» است. «لَهُمْ دارُ السَّلامِ عِنْدَ رَبِّهِمْ» (انعام/127)
   • ملائکه با سلام مومنان را به بهشت می­خوانند. «الْمَلَئکَةُ طَیِّبِینَ  یَقُولُونَ سَلَامٌ عَلَیْکُمُ ادْخُلُواْ الْجَنَّةَ» (نحل/32)
   • ورود مومنان به بهشت همراه سلام ویژه الهی است. «ادْخُلُوها بِسَلامٍ آمِنینَ» (حجر/46)
   • شمول سلام الهی، از نعمت­های ویژه در بهشت است. «سَلامٌ قَوْلاً مِنْ رَبٍّ رَحیمٍ» (یس/58)
   • روابط مومنان با یکدیگر نیز بر اساس سلام است. «تَحِیَّتُهُمْ فیها سَلام‏» (ابراهیم/23)
   • همه سخنان بهشتیان تفسیر سلام است. «إِلاَّ قیلاً سَلاماً سَلاماً» (واقعه/26)
   • بهشتیان دارای مقام خلود در سلام الهی است. «ادْخُلُوها بِسَلامٍ ذلِکَ یَوْمُ الْخُلُودِ» (ق/34)

 

 

مطلب پنجم: رابطه اسم سلام الهی و حضرت زهرا سلام الله علیها:

1. به نظر می­رسد، برای یافتن ارتباط بین حضرت صدیقه طاهره و اسم سلام الهی کافی است این دو مطلب را در کنار هم بگذاریم:

الف: بیشترین تجلی اسم سلام الهی در عالم دنیا، در شب قدر رخ می دهد. «سلام هی حتی مطلع الفجر» (سوره قدر/5)

ب: حضرت زهرا (س) باطن لیله القدر هستند. (مقام لیله القدری) «من عرف فاطمه حق معرفتها فقد ادرک لیله القدر» (امام صادق علیه السلام)

 

نتیجه آنکه:

• در شب قدر حضرت زهرا (س) واسطه تجلی اسم سلام الهی می­باشند.

• حضرت مظهر اسم سلام الهی هستند. (بلکه خود اسم سلام الهی هستند.)

• ایشان بازتاب­دهنده سلام الهی در همه عوالم هستند.

• مالک و مدبر بهشت حضرت زهرا (س) می­باشد، و لذا بهشت را دارالسلام خوانده­اند.

 

2. و صد البته مقامات لیله القدری حضرت، در همین حد خلاصه نمی­شود. «و ما ادراک ما لیله القدر» (قدر/2)

 

 

 

مطلب ششم: مقام سلام و قلب سلیم

1. ارتباط سلام الهی و قلب سلیم مومن چنین است که:

الف: قلب مومن عرش الهی است. «قلب المؤمن عرش الرحمن»

ب: در حرم الهی غیر خدا را نباید راه داد. «لا تدخل فی حرم الله غیر الله»

ج: قلبی که عاری از غیر خداست، سلیم است. «لَیْسَ فِیهِ أَحَدٌ سِوَاهُ»

د: انسان به واسطه قلب سلیم می تواند «سُبُل سلام» به سوی هدایت را بشناسد. «یَهْدی بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلام‏» (مائده/16)

د: کسی که سبل هدایت را بپیماید، شایسته سلام­های الهی خواهد بود. «و السَّلامُ عَلى‏ مَنِ اتَّبَعَ الْهُدى‏» (طه/47)

هـ: قلبی که به چنین مقام و سلامی رسید، از انواع گزندهای دنیوی و اخروی، باطنی و ظاهری مصون خواهد شد. «إِلاَّ مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلیمٍ» (شعرا/89)

 

 

جمع بندی گام سوم:

1. سلام نوری است که جانب حضرت حق و به واسطه حضرت صدیقه طاهره صادر می­شود، و توسط ملائکه در عالم پراکنده می شود. این نور در شب قدر همراه با دیگر انوار ساطعه از وجود نازنین حضرت زهرا (س) بر عالم دنیا فرود می­آید و خوراک معنوی یک ساله عالمیان را تأمین می­کند.

 

2. انسان با دوری از گناهان، به مقام «قلب سلیم» دست می­یابد، و به واسطه این قلب از انوار سلام الهی بهره می­برد. و به کمک این سلام، «سبل سلامت» را می­یابد و از طریق آن به هدایت می­رسد، و در نهایت در دارالسلام سکنی می­گزیند.

 

3. برای استفاده از فیوضات اسم «سلام الهی» و دست یافتن به قلب سلیم باید دست به دامن بانوی دو عالم شویم. «وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ فَادْعُوهُ بِها» (اعراف/180)

 

 

 

واى آن دل که بدو از تو نشانى نرسد

مرده آن تن که بدو مژده جانى نرسد

سیه آن روز که بى نور جمالت گذرد

هیچ از مطبخ تو کاسه و خوانى نرسد

واى آن دل که ز عشق تو در آتش نرود

هم چو زر خرج شود هیچ به کانى نرسد

سخن عشق چو بى درد بود بر ندهد

جز به گوش هوس و جز به زبانى نرسد

مریم دل نشود حامل انوار مسیح

تا امانت ز نهانى به نهانى نرسد

حس چو بیدار بود خواب نبیند هرگز

از جهان تا نرود دل به جهانى نرسد

این زمان جهد بکن تا ز زمان باز رهى

پیش از آن دم که زمانى به زمانى نرسد

تیره صبحى که مرا از تو سلامى نرسد

تلخ روزى که ز شهد تو بیانى نرسد

 

(مولوی)