9. جمع بندی بحث فلسفه مضاف

 

 

در پست های قبلی سعی شد، از زوایای مختلف به فلسفه های مضاف بنگریم، و چیستی و چگونگی آن را دریابیم، در اینجا ابتدا گزاررشی اجمالی، از مسائلی که مطرح شد، ارائه می شود، و در نهایت چند نکته برای تکمیل بحث ارائه می شود.

آنچه پیش از این مطرح شد، را می شود در چند نکته خلاصه کرد:

• فلسفه های مضاف، انواع مختلفی دارند و به دو قسم کاملا متفاوت تقسیم می شوند.
• این دو قسم از فلسفه مضاف هیچگونه وجه شبهاتی با یکدیگر ندارند! در نتیجه نمی توان تعریف یکسانی برای آن ارائه کرد.
• فلسفه های مضاف به دو قسمِ «فلسفه های مضاف به علوم» و «فلسفه های مضاف به امور» تقسیم می شوند.

 

 

 

فلسفه های مضاف به علوم:

• این فلسفه ها، جزو دانش های «درجه دو» محسوب می شوند.
• «فلسفه‌های مضاف به علوم» با نگاهی بیرونی به بررسی احکام و عوارض دانش ها می پردازد، ولی نسبت به صدق و کذب گزاره های آن علوم هیچگونه داوری ندارد.
• این نوع از فلسفه ها کارکردی معرفت شناسانه دارند، بر خلاف فلسفه که کارکرد هستی شناسانه دارد. بنابراین واژه فلسفه به کار رفته در این علوم، مشترک لفظی با فلسفه محض است.

 

 

فلسفه های مضاف به امور:

• این فلسفه ها، جزو دانش های درجه یک، و وابسته به فلسفه محض محسوب می شوند.
• وظیفه این علوم تحلیل فلسفی پدیده ها و امور خارجی یا ذهنی با تکیه بر روش های فلسفی است.
• «فلسفه های مضاف به امور» دانش عقلانی است که به بررسی احکام پدیده های حقیقی یا اعتباری می پردازد.
• فلسفه های مضاف به امور، خود به دو دسته «فلسفه های مضاف به امور حقیقی» و «فلسفه های مضاف به امور اعتباری» تقسیم می شوند. در قسم اول به پدیده های حقیقی مانند تمدن، آفرینش، حیات و ... پرداخته می شود و در قسم دیگر به تحلیل پدیده های اعتباری مانند پول، حقوق، زبان و ...

 

و در آخر آنکه:

اساسا جمع بین دو نوع فلسفه مضاف یعنی «فلسفه مضاف به علوم» و «فلسفه مضاف به امور» کاملا غلط است و این غلط باعث برخی جهت گیری های نادرست خواهد شد.

 

 

برداشت ها:

1. ما در مواجهه با محیط اطرف خود، با دو نوع پدیده کلی روبرو هستیم. برخی از پدیده ها مادی هستند و می توان با ابزار مادی آنها را شناخت. اما برخی دیگر از پدیده ها اینگونه نیستند. قسم اول جزو علوم طبیعی و مادی محسوب می شوند و قسم دوم جزو علوم عقلی و فلسفی.

​پدیده های مادی مانند آب، فلزات،  گیاهان و ... را می توان با ابزار حسی و ادوات آزمایشگاهی مورد تحلیل قرار داد،اما پدیده های عقلی مانند حیات، تمدن، هنر، پول، و .... از دسترس ابزار حسی ما خارج اند. بلکه باید به واسطه علومی وابسته به فلسفه (یعنی همان فلسفه های مضاف ) به تحلیل آن می پردازیم.

بنابراین دسته اول از پدیده ها را باید در علوم تجربی و طبیعی سراغ گرفت و دسته دوم را در علوم عقلی و فلسفی.

 

 

2. فلسفه های مضاف به امور، به دلیل آنکه جزو علوم درجه اول محسوب می شوند، خود این قابلیت را دارند که توسط علوم درجه دوم مورد پردازش قرار گیرند. بنابراین فلسفه های مضاف به علوم، نسبت به فلسفه های مضاف به امور شأن نظارت و ارزیابی دارند، پس می توان برای علم هایی چون فلسفه هنر، فلسفه حیات، فلسفه فرهنگ و ... فلسفه های مضاف به علوم در نظر گرفت. و آنها را به نام های فلسفه فلسفه هنر، فلسفه فلسفه حیات، فلسفه فلسفه فرهنگ و ... نامید. در این عبارت ها فلسفه اول از نوع فلسفه مضاف به علوم و فلسفه دوم از نوع فلسفه مضاف به امور می باشد. ( این سلسله مقالات خود جزو علم «فلسفه فلسفه مضاف» محسوب می شوند. در واقع ما در اینجا علمی به نام «فلسفه مضاف» را مورد تحلیل قرار می دهیم و احکام آن را مورد بررسی می کنیم.)

 

3. یکی از مشکلاتی که در فلسفه های مضاف به امور داریم، این است که برخی مسائل فلسفه های مضاف به امور را با مسائل فلسفه فلسفه مضاف به امور خلط می کنند. بنابراین به جای پرداختن به مسائل هستی شناسی، بیشتر بر روی مباحث معرفت شناختی آن علم تمرکز می کنند، و به اشتباه گمان می کنند، در باب فلسفه مضاف به امور سخن می گویند.